Category Archives: Volume 17, no. 4 (2022)

This is a Special Issue of NoMe, with Conference Proceedings on on the occasion of Ólafur Ragnar Grímsson’s honorary doctorate at the University of Akureyri.

Universities, Democracy and the Arctic – A changed worldview

29/12/2022Volume 17, no. 4 (2022), Introductory noteHeiðursdoktor, Háskólar, Norðurslóðir, Stjórnmálafræði, Ólafur RagnarBirgir Guðmundsson

Prof. Birgir Guðmundsson, guest editor This special issue of Nordicum-Mediterraneum contains articles based on five lectures that were delivered at a conference held on the occasion of Mr. Ólafur Ragnar Grímsson being awarded an honorary doctorate in the field of social sciences by the School of Humanities and Social Sciences at the University of Akureyri … Continue reading Universities, Democracy and the Arctic – A changed worldview →

Fræðin sem komu inn úr kuldanum

28/12/2022Volume 17, no. 4 (2022), New article (editor review)Norðurslóðir, norðurslóðafræðiÞorsteinn Gunnarsson

Þorsteinn Gunnarsson, fyrrverandi rektor Háskólans á Akureyri

Í þessari grein verður farið yfir stöðu og þróun norðurslóðafræða hér á landi á síðustu þremur áratugum. Fyrst verða kynntar skilgreiningar á norðurslóðum og norðurslóðafræðum. Því næst verður fjallað um þróun norðurslóðafræða á þremur tímabilum innan þessara þriggja áratuga og gerð grein fyrir helstu viðburðum og einkennum hvers tímabils.

Breytt heimsmynd og norðurslóðir

28/12/2022Volume 17, no. 4 (2022), New article (editor review)Hlýnun jarðar, Norður-Íshafið, NorðurslóðirAlbert Jónsson

Albert Jónsson, alþjóðastjórnmálafræðingur og fyrrverandi sendiherra

Vaxandi líkur eru taldar á að bráðnun hafíss á norðurslóðum af völdum hlýnunar Jarðar leiði til þess – eftir miðja öldina – að Norður-Íshaf opnist fyrir siglingar. Það mundi auðvitað breyta heimsmyndinni í grundvallaratriðum. Og Norðurslóðir yrðu nátengdar umheiminum – og alþjóðakerfinu.

Háskólar og lýðræði: Gagnrýnin greining á borgaralegu hlutverki háskóla í lýðræðisþjóðfélagi

28/12/2022Volume 17, no. 4 (2022), New article (editor review)Háskólar, Lýðræði, Lýðræðismenntun, akademískt frelsiGuðrún Geirsdóttir

Guðrún Geirsdóttir dósent við Menntavísindasvið Háskóla Íslands.

Hvað verður til að hópur fræðimenna leggur af stað í sameiginlega vegferð til að skoða rannsóknarefni sem eiginlega er ekki hægt að fá neinn botn í? Við sem að þessu verkefni komu höfðum öll haft fræðilegan áhuga á háskólum og lýðræði og höfum, í mismiklum mæli þó, beint okkar rannsóknum að þessu en út frá ólíkum sjónarhornum.

Íslensk stjórnmálafræði – yfirlit um hálfrar aldar sögu

28/12/2022Volume 17, no. 4 (2022), New article (editor review)Rannsóknarstofnanir, Saga félagsvísinda á Íslandi, Stjórnmálafræðirannsóknir, íslelnsk hugtökÓlafur Þ. Harðarson

Ólafur Þ. Harðarson, prófessor emeritus við HÍ

Haustið 1967 hóf ég – 15 ára gamall – nám við Kennaraskóla Íslands. Ég ætlaði ekki að verða barnakennari, en stefndi á að kenna við gagnfræðaskóla. Vissi að til þess þyrfti ég að taka BA-próf við Háskóla Íslands. En í hvaða grein? Stærðfræði? Íslensku? Sagnfræði?

Mikilvægi stjórnarskrár í lýðræðislegu samfélagi

28/12/2022Volume 17, no. 4 (2022), New article (editor review)Lýðræði, Stjórnarskrá, Stjórnarskrárfesta, réttarríkiRagnheiður Elfa Þorsteinsdóttir

Ragnheiður Elfa Þorsteinsdóttir, lektor við lagadeild HA

Það er víða hægt að bera niður í leit að hinni einu sönnu skilgreiningu á hugtakinu lýðræði. Hér ætla ég að styðjast við þá grundvallarhugmynd um lýðræði að valdið komi frá lýðnum, fólkinu. Meðferð valds sæti jafnframt eftirliti þess.